Kawa zaraz obok herbaty jest najpopularniejszym napojem świata. Dzięki zawartości kofeiny działa na organizm orzeźwiająco, pobudzająco, polepsza koncentrację oraz reguluje przemianę materii. Jest również naturalnym przeciwutleniaczem, który wspiera mechanizmy obronne komórek oraz neutralizuje wolne rodniki, przyczynia się do starzenia komórek. Udowodniono, że spożywanie kawy powoduje obniżenie ryzyka zachorowania na raka piersi, co przypisuje się obecności polifenoli, kofeiny i diterpenów. Sugeruje się także, że spożywanie kawy obniża ryzyko wystąpienia chorób chronicznych, jak cukrzyca i choroba Parkinsona.
Kofeina wpływa na centralny układ nerwowy na kilka sposobów. Przede wszystkim pobudza ośrodkowy układ nerwowy, blokując adenozynę — neuroprzekaźnik w mózgu, który powoduje senność. Badania wykazały, że kofeina może krótkoterminowo poprawić funkcjonowanie mózgu. Dzieje się tak głównie dlatego, że blokuje wiązanie adenozyny z jej receptorami. Ale kofeina stymuluje również ośrodkowy układ nerwowy, promując uwalnianie innych neuroprzekaźników, w tym noradrenaliny, dopaminy i serotoniny. Dzięki temu może poprawiać różne aspekty funkcjonowania mózgu, w tym: nastrój, czas reakcji, czujność, uwagę, zdolność do nauki i ogólne funkcje psychiczne. Po jakimś czasie rozwija się jednak tolerancja na kofeinę. Wiele osób nie wyobraża sobie rozpocząć dnia bez filiżanki cappuccino, latte czy mocnego espresso. Nic dziwnego kawa jest od lat znana ze swoich pobudzających właściwości.
Czarny, aromatyczny napój poprawia koncentracje, minimalizuje zmęczenie oraz pozytywnie nastraja. Ten ostatni czynnik szczególnie zainteresował naukowców z Harvardzkiej Szkoły Medycznej. Zespół badaczy postanowił obserwować grupę 50 000 obywateli Stanów Zjednoczonych. Badania podłużne trwały aż 24 lata. Ich wyniki pokazały, że osoby, które regularnie piły od 2 do 3 filiżanek były o 15% mniej narażone na wystąpienie depresji w porównaniu do osób, które sięgały po kawę wyłącznie raz w tygodniu. Co ciekawe, osoby, które każdego dnia piły cztery i więcej filiżanki kawy wykazywały o 20% mniejsze szanse na zachorowanie na depresję. Wpływ kawy i jej składników na układ nerwowy nie ogranicza się tylko do chorób neurodegeneracyjnych. Kawa może oddziaływać korzystnie na czujność, sprawność w przyswajaniu informacji oraz nastrój. Jest także ważna dla równowagi psychicznej, choćby dlatego, że stymuluje aktywność motoryczną, a przez to także fizyczną. Dzięki teobrominie i kwasowi chlorogenowemu kawa może wspomagać odchudzanie, a prawidłowa waga to przecież jeden z czynników wpływających na nasz nastrój i samoocenę. Warto docenić kawę też za to, że wygania nas z domu. A idąc do kawiarni, obcujemy z ludźmi i nie skazujemy się na izolację, będącą czynnikiem rozwoju depresji. Pozytywny wpływ kawy na nastrój potwierdzają m.in. badania przeprowadzone podczas covidowego lockdownu. Respondenci z 5 krajów zgodnie przyznali, że kawa pomogła im w utrzymaniu balansu psychicznego w czasie pandemii: poprawiała nastrój, motywowała do aktywności, pozwalała wygospodarować chwilę tylko dla siebie. Kawa pita w umiarkowanych ilościach może, jak widać, przynieść nam wiele dobrego. 3 do 5 filiżanek kawy dziennie to ilość bezpieczna dla zdrowia, a także po prostu korzystna. Pozytywny wpływ kawy jest zauważalny zwłaszcza wtedy, gdy kofeina jest przyjmowana regularnie w postaci kawy świeżo mielonej, a także z umiarem, bo wtedy nie zaburza snu ani innych procesów. Racjonalne dawkowanie kofeiny może pomóc nam w zapamiętywaniu różnych informacji, a także odwlec proces zapadnięcia na chorobę Alzheimera, u osób które wykazują jej wczesne objawy.
Bibliografia:
1. Rusinek-Prystupa E, Samolińska W. Preferencje konsumenckie dotyczące spożycia herbaty i kawy wśród respondentów zamieszkałych w Lublinie i okolicach – doniesienie wstępne. Probl Hig Epidemiol 2013, 94(3): 653-657.
2. Frankowski M, Kowalski A, Ociepa A i wsp. Kofeina w kawach i ekstraktach kofeinowych i odkofeinowanych dostępnych na polskim rynku. Bromat Chem Toksykol 2008, 41(1): 21-27.
3. Gonet B. Kawa a stres oksydacyjny. Żyw Człow Metab 1998, 25(4): 397-401.
4. Mruk J, Andrzejewski J. Raport – Rynek herbaty i kawy. Poradnik Handlowca 2009, 9. http://poradnikhandlowca. com.pl/archiwum/archiwum/09-2009,Raport—Rynekherbaty-i-kawy,Rok-2009,28,381.html (15.03.2017).
5. Szymula M, Ratajczak J. Raport – Rynek herbaty i kawy I. Poradnik Handlowca 2010, 9. http://poradnikhandlowca. com.pl/archiwum/archiwum/09-2010,Raport—Rynekherbaty-i-kawy-I,Rok-2010,40,561.html (15.03.2017).
6. Nkondjock A. Coffee consumption and the risk of cancer: an overview. Cancer Lett 2009, 277(2): 121-125.
7. Dik VK, Bueno-de-Mesquita HB, Van Oijen MG, et al. Coffee and tea consumption, genotype-based CYP1A2 and NAT2 activity and colorectal cancer risk – results from the EPIC cohort study. Int J Cancer 2014, 135(2): 401-412.
8. Cao S, Liu L, Yin X, et al. Coffee consumption and risk of prostate cancer: a meta-analysis of prospective cohort studies. Carcinogenesis 2014, 35(2): 256-261.
9. Tian C, Wang W, Hong Z, Zhang X. Coffee consumption and risk of colorectal cancer: a dose-response analysis of observational studies. Cancer Causes Control 2013, 24(6): 1265-1268.
10. Huxley R, Lee CM, Barzi F, et al. Coffee, decaffeinated coffee, and tea consumption in relation to incident type 2 diabetes mellitus: a systematic review with meta-analysis. Arch Intern Med 2009, 169(22): 2053-2063.
11. Sääksjärvi K, Knekt P, Rissanen H, et al. Prospective study of coffee consumption and risk of Parkinson’s disease. Eur J Clin Nutr 2008, 62(7): 908-915.
12. Kwiatkowska K, Winiarska-Mieczan A, Kwiecień M. Analysis of coffee consumption among primary school teachers, Probl Hig Epidemiol 2017.
14. https://darvea.pl/blog/kawa-a-depresja-poznaj-wplyw-napoju-na-te-chorobe-n206
15. Badanie dorosłych Europejczyków przeprowadzone przez firmę Census wide na zlecenie Institute for Scientific Information on Coffee (marzec 2021 r.).
16. https://kawaizdrowie.pl/pl/czy-wiesz-ze-/kawa-a-mozg-jak-picie-kawy-wspiera-uklad-nerwowy
17. https://kawa.pl/artykuly/czy-kawa-wplywa-na-nasza-pamiec/